थौं खीर नयाः साउन १५ हनिगु

येँ । साउन १५ मचाःनिसें बुढाबुढीतक्कया यःगु भोजन खीर नयाः साउन १५ हनिगु खः । असार १५ य् धऊ बजि नयेगु व ठीक लच्छिँलिपा साउन १५ य् खीर नयेगु चलनया विशेष सांस्कृतिक महत्त्व दु ।
बाग्मती अञ्चल आयुर्वेद औषधालयय् कार्यरत चिकित्सक डा। अञ्जु कार्कीं धयादिल, “खीर अप्वसिया प्रिय भोजन खः । थुकिया सांस्कृतिक व वासःजन्य महत्व दु ।” खीरं मनूतयेके ल्वय्नापं ल्वायेगु क्षमता अप्वइगु जुया कोरोना भाइरस ९कोभिड–१९०या विरुद्ध शरीरयात तन्दुरुस्त तयेत खीर उपयोगी जुई । देव व पितृया ज्याय् नं खीर दयेकिगु जुया सांस्कृतिक रूपय् नं खीरयात पवित्र भोजन मानेयाइगु खः ।
डा। कार्कीया कथं आयुर्वेद शास्त्रय् खीरय् तइगु वस्तुतः विशिष्ट वसःया गुुण दई । खीरय् लवँ, घ्यो, काजु, नैक्या, दालचिनी, मरिच, केसर, दाख तयेगु याई । उगु वस्तुइ वासःया गुुण दु व स्वास्थ्यया लागिं लाभदायक जुई । “खीर याकनं हे पचाउन थाकुगु खाद्य परिकार खः, थुकियात पाचनयोग्य व साकेतः मसलाया मात्रा मिलेयायेमा” ।
लवँ नं पाचन प्रणाली तथा मरिचं श्वासप्रश्वास ठीक याई । दालचिनीं सोँ मनावयेक बिइमखु पतथा प्वाथय् वायु जुइमखु धासाः नैक्या वीर्यवद्र्धक, बलकारक, अम्लपित्तनाशक व हृदययात हितकारी मानेयाई ।
वैद्यराज सुवर्ण वैद्यया कथं खीरं कफ, पित्त, वायुयात सन्तुलनये तई । अथेहे, शरीर, मनमस्तिस्क सफा याना शान्त याई । साउने झरीइ खीर भोजनया थःगु हे महत्व दु । फिजिसियन जेनर लामां धयादिल, “वर्षाया ई तथा तापलाः जुगुलिं शरीरय् दाद, कैं वइगु रोगं आक्रमण याइगु जुया रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति अप्वयेमा उकिया लागि खीर उत्तम भोजन खः ।”
वय्कया कथं जाकि, दुरु नैक्या, छोकडा, चिनी तया खीर दयेकेगु चलन दु । ताः ई स्वास्थ्य यथास्थितिइ तयेमागु इलय् खीरया सेवन उत्तम जु । कृषकं वाः पिइगु ज्या सिधयेका खुसियाली स्वरूप खीर नयेगु परम्परा विकास जुगु संस्कृतिविद् डा। सत्यमोहन जोशीं धयादिल । वय्कया कथं नेपालय् जक मखु भारतय् नं साउनय् खीर नसाः शुभ जुइगु मान्यता दु । “साउनय् लाः नयेगु उपयुुक्त मजु, न्हापां दुरुया परिकार नयेमा,” संस्कृतिविद् जोशीया धापु दु । हिन्दु धर्मावलम्बीया लागिं साउन शिवपूजन महिना जुगुलिं गलिंसिनं लच्छिँतक्क न्याँ–ला मनइगु चलन दु ।